Rozwód niesie za sobą wiele konsekwencji prawnych, w tym potrzebę uregulowania zobowiązań finansowych pomiędzy byłymi małżonkami oraz względem wspólnych dzieci. Jednym z kluczowych zagadnień po rozwodzie są alimenty, których celem jest zapewnienie utrzymania osobie, która nie jest w stanie pokrywać swoich potrzeb życiowych samodzielnie. Polska regulacja prawna precyzyjnie określa, komu i na jakich zasadach należą się alimenty. Zasady te uwzględniają sytuację materialną stron, a także dobro dziecka.
W niniejszym artykule przedstawione zostaną podstawowe informacje na temat postępowania alimentacyjnego po rozwodzie – począwszy od wskazania uprawnionych do świadczenia, przez reguły ustalania jego wysokości, aż po środki egzekwowania obowiązku alimentacyjnego w przypadku jego niewykonania.
Kto może ubiegać się o alimenty po rozwodzie?
Po orzeczeniu rozwodu o alimenty mogą ubiegać się zarówno dzieci, jak i byli małżonkowie, jeżeli spełnione są określone przesłanki wynikające z przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W pierwszej kolejności alimenty przysługują wspólnym dzieciom stron – niezależnie od tego, czy są one małoletnie, czy pełnoletnie, o ile nie są w stanie samodzielnie się utrzymać.
Natomiast warunki przyznania alimentów byłemu małżonkowi są bardziej restrykcyjne. Takie świadczenie jest możliwe wyłącznie wtedy, gdy były małżonek znalazł się w niedostatku lub rozwód został orzeczony z winy drugiej strony. Każda sytuacja oceniana jest indywidualnie przez sąd, który bierze pod uwagę m.in. sytuację majątkową i możliwości zarobkowe stron.
Alimenty na dziecko po rozwodzie – podstawowe zasady
Obowiązek alimentacyjny wobec dzieci po rozwodzie opiera się na założeniu, że oboje rodzice są zobowiązani do ich utrzymania w stosunku do swoich możliwości zarobkowych i majątkowych. Świadczenie to ma zapewnić dziecku odpowiednie warunki do rozwoju, edukacji oraz zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych.
Wysokość alimentów ustalana jest indywidualnie, z uwzględnieniem potrzeb dziecka i sytuacji finansowej zobowiązanego rodzica. W praktyce oznacza to, że wysokość alimentów może się różnić, nawet w przypadku dzieci tego samego wieku, jeśli uzasadniają to realia ekonomiczne stron. Alimenty na dziecko mogą również ulec zmianie w przypadku istotnej zmiany okoliczności, takich jak utrata pracy, zwiększenie kosztów utrzymania dziecka czy zmiana jego stanu zdrowia.
Alimenty dla byłego małżonka – kiedy są możliwe?
Alimenty na rzecz byłego małżonka przysługują w sytuacjach określonych przez ustawę. Przede wszystkim należy tu rozróżnić, czy rozwód został orzeczony z winy jednej strony, czy też bez orzekania o winie. Jeśli sąd ustali wyłączną winę jednej ze stron, druga strona może domagać się alimentów, o ile rozwód pociągnął za sobą pogorszenie jej sytuacji materialnej.
Jeżeli rozwód orzeczono bez orzekania o winie lub winę przypisano obu stronom, alimenty mogą być zasądzone wyłącznie w przypadku, gdy małżonek znajduje się w niedostatku, rozumianym jako trwała niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Obowiązek alimentacyjny wobec byłego małżonka z reguły nie jest bezterminowy i może wygasnąć m.in. z chwilą zawarcia przez niego nowego związku małżeńskiego.
Jak ustala się wysokość alimentów po rozwodzie?
Wysokość alimentów zależy od dwóch głównych czynników – usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawnionej oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Przy ocenie potrzeb bierze się pod uwagę koszty utrzymania, edukacji, leczenia, a także inne czynniki wpływające na poziom życia osoby uprawnionej.
Sąd nie kieruje się wyłącznie aktualnym dochodem zobowiązanego, ale analizuje również jego potencjalne możliwości zarobkowe. W przypadku znacznych rozbieżności między deklarowanymi dochodami a faktycznym standardem życia, sąd może przyjąć, że zobowiązany ukrywa swoje rzeczywiste dochody. Ustalając wysokość alimentów, sąd uwzględnia także inne zobowiązania finansowe obu stron, np. kredyty czy obowiązki wobec innych członków rodziny.
Procedura ubiegania się o alimenty po rozwodzie
Proces uzyskania alimentów odbywa się na drodze sądowej. Konieczne jest złożenie pozwu o alimenty w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. Pozew powinien zawierać uzasadnienie, wskazanie stron, wysokość żądanych alimentów oraz dokumenty potwierdzające potrzeby uprawnionego i możliwości zobowiązanego.
W toku postępowania sąd może przeprowadzić dowody z dokumentów, przesłuchać strony, a także powołać biegłych, np. w celu wyliczenia kosztów utrzymania dziecka. Postępowanie może zakończyć się ugodą zawartą przed sądem lub orzeczeniem sądowym ustalającym wysokość alimentów. W przypadku zmiany okoliczności możliwe jest późniejsze złożenie wniosku o zmianę wysokości alimentów.
Co zrobić w przypadku niewywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego?
Jeśli osoba zobowiązana do płacenia alimentów uchyla się od ich realizacji, uprawniony może skorzystać z egzekucji komorniczej. Konieczne jest posiadanie wyroku lub ugody sądowej opatrzonej klauzulą wykonalności. Wierzyciel składa wniosek do komornika, który może wszcząć postępowanie egzekucyjne, zajmując m.in. wynagrodzenie, rachunek bankowy czy inne składniki majątku dłużnika.
W przypadku długotrwałego uchylania się od płacenia alimentów, osoba zobowiązana może również ponosić odpowiedzialność karną. Zgodnie z Kodeksem karnym, za uporczywe niewywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego grozi kara grzywny, ograniczenia wolności, a nawet pozbawienia wolności. Dostępna jest również instytucja Funduszu Alimentacyjnego, z którego wypłacane są środki osobom uprawnionym w razie nieskutecznej egzekucji.
Więcej praktycznych porad prawnych można znaleźć na stronie www.prawnik-katowice.pl.
Informacje zawarte w tym artykule mają charakter wyłącznie ogólny i edukacyjny. Nie stanowią one profesjonalnej porady prawnej i nie mogą zastąpić konsultacji z kwalifikowanym prawnikiem. Przed podjęciem jakichkolwiek działań na podstawie treści zawartych w tym artykule, należy skonsultować się ze specjalistą w celu uzyskania indywidualnej porady dostosowanej do konkretnej sytuacji.
Artykuł sponsorowany
